Reklam Kurulu Tarafından Karanlık Ticari Tasarımlar İncelemeye Alındı

Ticaret Bakanlığı, bünyesinde bulunan Reklam Kurulu’nun 336 sayılı toplantısı 8 Ağustos 2023 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Toplantının içeriğinde vatandaşlarımızı mağdur edici ticari fiiller, yanıltıcı reklamlar ve haksız rekabete sebebiyet veren uygulamalar incelenmiştir. Reklam Kurulu’nun Ağustos toplantısında görüşülen 139 dosyadan 117’si mevzuata aykırı bulunmuş olup söz konusu reklam ve ticari uygulamalar hakkında durdurma cezası ile birlikte 8.051.345-TL idari para cezası ve 2 adet dosya içinde ayrıca erişim engeli tedbiri uygulanmasına karar verilmiştir. Böylelikle, Reklam Kurulu tarafından yılın ilk 8 ayında Kurul gündemine alınan toplam 1.392 adet dosya hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulunulmuş olup, aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulama olduğu tespit edilen 1.226 dosya hakkında durdurma cezasının yanı sıra toplam 51.909.874-TL idari para cezası ve 36 adet dosya içinde ayrıca erişimin engellenmesine karar verilmiştir. Son zamanlarda dijital pazarların yükselişiyle birlikte Reklam Kurulu’nun radarına giren, tüm dünyada “Dark (Commercial) Patterns” adıyla bilinen ve ülkemizde “Karanlık (Ticari) Tasarımlar” olarak anılan ticari uygulamaların, tüketicilerin ekonomik davranış biçimlerini önemli ölçüde bozacak şekillerde ortaya çıktığı görülmüş, Kurul’un bu ayki toplantısının ana odağını da “karanlık ticari tasarımlar” oluşturmuştur. Bu doğrultuda, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle karanlık tasarımlara ilişkin düzenlemeler uygulamaya konulmuştur. İnternet başta olmak üzere dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen manipülatif ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla yöntemler kullanmak dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil etmekte olup “haksız ticari uygulama” olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda, Reklam Kurulu’nun 336 sayılı toplantısında dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkilemeye yönelik, önceden seçili opsiyonların tüketicilere sunulması, tüketicileri belirli tercihlere yönlendirmek için diğer seçeneklerin zorlaştırılması gibi uygulamalarda bulunan firmalar hakkında yaptırımlar uygulanmıştır. Toplantı içeriğinde, kamu kurumu olduğu izlenimi vererek finansal okuryazarlığı düşük olan tüketicilerin tecrübe ve bilgi eksikliklerinin istismar edilmesi sonucu mağduriyetlerine neden olabilecek muhatap hakkında tedbiren durdurma ve erişimin engellenmesi kararı alınmıştır. Bakanlık olarak, manipülatif uygulamalar sebebiyle haksız rekabete, ticaret etiğine aykırı ve mağduriyet oluşturabilecek durumlardan tüketiciler ayrıştırılarak, tüketici tercihlerinin şeffaf ve doğru bilgi akışı çerçevesinde gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Kamuoyuna saygıyla sunulur.